فیلسوف جوان

حال که در آستانه فرارسیدن ایام اربعین حسینی(ع) قرار داریم بسیار مطلوب و مناسب است تا نسبت به افزایش معرفت خود در معارف حسینی و اهداف قیام امام حسین (ع) اهتمام بورزیم. از جمله مسائلی که ممکن است در آستانه ی اربعین حسینی (ع) در اذهان علاقه مندان سوال ایجاد کند، چگونگیِ وقایع روز اربعین حسینی در اولین سال بعد از شهادت آن حضرت می باشد. کتاب های مختلفی در طول تاریخ تشیع در تبیین و نقل وقایع اربعین حسینی نوشته شده است لکن برخی از کتب و تحقیقات، برتری هایی نسبت به سایرین دارند. در میان محققین و صاحب نظران این عرصه اختلافاتی در نقل وقایع اربعین حسینی(ع) وجود دارد که در کتاب ها و تحقیقات مربوطه منعکس شده است .

 در این میان و با تایید و پیشنهاد استاد مسلم تاریخ اسلام حجت الاسلام و المسلمین حامد کاشانی ، کتابِ تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء (ع) از شهید محراب آیت الله  سید محمد علی قاضی طباطبائی که تحقیقی جامع در باب وقایع اربعین و پاسخ به شبهاتِ منتقدینِ مدعایِ آن کتاب است را به علاقه مندان معرفی می کنیم. 

درباره کتاب

 تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء (ع)، کتابی به زبان فارسی اثر عالم شیعه سید محمد علی قاضی طباطبائی، با موضوع بازگشت اهل بیت امام حسین(ع) به کربلاپس از واقعه عاشورا و به اسارت رفتن در شام است. قاضی طباطبایی با بیان اقوال مختلف و استنادات فراوان، سعی کرده بازگشت اهل بیت به کربلا در روز اربعین را اثبات کند. این مسئله که اهل بیت در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) به کربلا آمده‌اند یا نه، محل اختلاف عالمان دینی و پژوهشگران تاریخ تشیع بوده است.

درباره مولف

 سید محمد علی قاضی، فرزند حاج میرزا باقر، در ۱۲۹۳ش در تبریز متولد شد. وی پس از تحصیلات ابتدایی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم رفت و از آیات عظام، گلپایگانی،حجت، صدر، بروجردی و امام خمینی درس آموخت. در ۱۳۲۸ش راهی حوزه علمیه نجف اشرف شد و در درس آیات عظام، حکیم، عبدالحسین رشتی، میرزا باقر زنجانی، بجنوردی و علامه محمد حسین کاشف الغطاء شرکت کرد و در ۱۳۳۱ش مجدداً به تبریز مراجعت نمود. قاضی طباطبایی در ۱۰ آبان ۱۳۵۸ مصادف با عید قربان، نماز عید را اقامه کرد و در همان روز، بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در راه مراجعت به منزل توسط یکی از اعضاء گروهک فرقان در خیابان مورد حمله قرار گرفت و در سن ۶۵ سالگی به شهادت رسید.

انگیزه تالیف

قاضی طباطبایی در مقدمه کتاب، روز اربعین سیدالشهداء در میان شیعه را که ۲۰ صفر است، دارای شهرت بسیار می‌داند و معتقد است عموماً آن را روز ورود اهل‌بیت پس از خلاصی از اسارت شام به کربلا می‌دانند که زیارت مخصوصی از ائمه برای آن روز وارد شده است. وی تصریح می‌کند که از علمای امامیه تا قرن هفتم هجری، شبهه و اشکالی در این موضوع (روز ورود اهل‌بیت به کربلا) دیده نشده است.

 روش مولف و محتوای کتاب

 مؤلف تلاش کرده با بهره‌گیری از آثار عالمان شیعه اثبات کند که کاروان امام حسین(ع) در همان اربعین اول حضرت سید‌الشهدا وارد کربلا شده است. آیت الله قاضی می‌نویسد:

 «کسی که در این اواخر بسیار پافشاری در شبهه و اشکال راجع به اربعین کرده و اصرار بر آن ورزیده، عبارت از علامه متبحر محدث حاج میرزا حسین نوری صاحب کتاب مستدرک الوسائل است که در کتاب خود «لؤلؤ و مرجان» هرچه می‌توانسته خواسته موضوع آمدن اسرای اهل بیت علیهم السلام را در اربعین اول سال ۶۱ قمری نفی نماید، بلکه همت داشته که از محالات بشمارد و بعد از وی شاگردانش تبعا به استاد خودشان که طبعا در این‌گونه امور و امثال آن پا فراتر می‌گذارند و شدت پیدا می‌کنند و از روی تعصب استاد و شاگردی در این صدد می‌شوند که ادعای استاد را به مرحله واقعی و حقیقت برسانند؛ موضوع اربعین اول را که اسراء اهل بیت علیهم السلام به کربلا آمده باشند از اکاذیب شمرده و آن دیگری آن را افسانه و از اساطیر به حساب آورده‌اند».
 
وی سپس در مقام پاسخ به شبهات محدث نوری برآمده و به اشکالات او پاسخ می‌گوید.

در این کتاب، سلسله مباحث حاشیه‌ای و استطردادی هم وجود دارد، مانند:

 سیری در حوادث کربلا و سفر امام حسین (ع) به این سرزمین و سفر اهل بیت به کوفه و شام

 بحث در مورد مدفن حضرت زینب در شام

 شرح حال عطیه عوفی و جابر بن عبدالله انصاری

 برخی مطالب مجعول یا نقل‌های ضعیف در منابع ضعیف

 رد برخی شبهات تاریخی

 نمونه‌هایی از شیوه‌های عزاداری برای سیدالشهدا(ع) در مناطق و دوره‌های مختلف

چاپ اثر و نسخه کتاب

 نسخه اصلی کتاب که با دستخط شهید قاضی در کتابخانه شخصی آن عالم نگهداری می‌شود، بیش از هزار صفحه دارد. چاپ اول این اثر در ربیع الاول سال ۱۳۹۳ هجری قمری مطابق با فروردین ۱۳۵۲ در چاپ میهن تبریز به چاپ رسید و پس از آن، کتاب از سوی سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به چاپ رسیده است.